Εσάκι, Λίο

(Leo Esaki, Οσάκα 1925 –). Ιάπωνας φυσικός. Ολοκλήρωσε τις πτυχιακές σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Τόκιο, το 1947, από το οποίο έλαβε τον διδακτορικό τίτλο του το 1959. Το 1958 κατέγραψε μια διαδικασία που έγινε αργότερα γνωστή ως φαινόμενο σήραγγας, την οποία παρατήρησε σε στενές διατάξεις επαφής p-n γερμανίου με την προσθήκη μεγάλου αριθμού προσμείξεων. Το φαινόμενο σήραγγας είναι μια κβαντομηχανική διαδικασία, κατά την οποία ένα ηλεκτρόνιο διαπερνά ένα δυναμικό φράγμα διαμέσου μιας στενής περιοχής στερεού, ενώ η κλασική θεωρία προβλέπει ότι δεν μπορεί να το διαπεράσει. Εργαζόμενος αρχικά για την εταιρία Sony, η έρευνά του στα φαινόμενα σήραγγας τον οδήγησε στην δημιουργία της λυχνίας διόδου (σήραγγας) Εσάκι, η οποία ήταν η πρώτη κβαντική ηλεκτρική συσκευή. Σημαντικό πλεονέκτημα της διόδου Ε. είναι ότι έχει πολύ μεγάλη ταχύτητα απόκρισης – σε αντίθεση με τις συμβατικές διατάξεις, οι οποίες είναι συγκριτικά ιδιαίτερα βραδείς. Από το 1960 ξεκίνησε να εργάζεται στην ΙΒΜ, συμμετέχοντας στην έρευνα για τους ημιαγωγούς. Από το 1969, ο Ε. και οι συνεργάτες του ήταν πρωτοπόροι στη σχεδίαση ημιαγωγών κβαντικής δομής, όπως τα τεχνητά υπερ-δικτυώματα, ερευνώντας ένα νέο κβαντικό καθεστώς στην περιοχή της φυσικής ημιαγωγών. Το 1973 μοιράστηκε με τον Νορβηγό Ίβαν Γκίβερ και τον Βρετανό Μπράιαν Ντέιβιντ Τζόζεφσον το βραβείο Νόμπελ φυσικής. Οι Ε. και Γκίβερ τιμήθηκαν για τις πειραματικές ανακαλύψεις σε φαινόμενα σήραγγας σε ημιαγωγούς και υπεραγωγούς. Ο Ε. έχει τιμηθεί από πολλές επιστημονικές ενώσεις και πανεπιστήμια, ανάμεσα στα οποία είναι το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1993 εγκατέλειψε την ΙΒΜ για να αναλάβει τη θέση του προέδρου του πανεπιστημίου της Τσουκούμπα, το οποίο θεωρείται το πλέον τεχνολογικά εξελιγμένο πανεπιστήμιο της Ιαπωνίας.